Karşılaştırmalı  Edebiyat

Edebiyat eserlerini araştıran, inceleyen edebiyat Biliminin bir dalıdır Karşılaştırmalı Edebiyat. Biçim, konu, ortak, benzer ve düşünce bakımından eserleri inceler. Sanatta etkileşim vardır. Klasik aynı konu üzerinde yazılmış iki eseri karşılaştırarak, inceleyerek fikir sahibi olmamızı sağlar.

Yerli ve yabacı eserleri komparatistik olarak incelediğinde ortak kültürlerimizden, ortak pay alırız, veya farklı kültürleri öğreniriz. Genel edebiyatın dip notu gibidir karşılaştırmalı edebiyat. İnsan her şeyi kıyas yaparak öğrenir. Bizim edebiyatımızdaki konular, yabancı ülkelerdeki konular nasıldır, hangi konular ele alınıyor. Bunu yaparken hem kültür hazinemiz çoğalıyor, hem kelime dağarcığımız.
Türk edebiyatçımız ve edebiyat tarihçimiz Fuad Köprülü 1890 İstanbul doğumlu olup, Fransızca, Arapça, Farsça biliyordu. Aynı zamanda dergici de olan Fuad Köprülü İlk edebiyat tarihçisidir. Köprülü ‘nün en çok üzerinde durduğu konu tenkit konusudur, şimdiki anlamıyla karşılaştırmalı edebiyat.
Tenkik edebiyatını mutlaka yaygınlaştırmalıyız, aksi halde edebiyatın bir kolu eksik kalır diyordu. İki klasik eser aynı konu ve biçimde yazılmış bile olsa, karşılaştırdığımızda anlıyoruz ki, anlatımı, konuya bakış açısı, düşüncesi tamamen farklı. Bu da bize aynı iki klasik eserin komparatistik bakış açısıyla farklı bakış açısı sağlayacaktır.

Özellikle farklı dilden okuduğunuz bir eseri çevirdiğiniz de , hem sizin kazanımınız hem de okuyucuların kazanımı olacaktır. Fuad Köprülü Arapça ve Farsca bildiği için Yunus Emre ve Ahmed Yesevi eserlerini inceleyip,Türkçe olarak yazmış, ülkemize kıymetli eserler kazandırmıştır. Kim okumak istemez ki Türkçeye çevrilmiş Bir Yunus Emre, ve Ahmet Yesevi’ yi.

Bir  kez gönül yıktınısa
Bu kıldığın namaz değil
Yetmiş iki  millet dahi
Elin yüzün yumaz değil

Bir gönülü yaptınısa
Er eteğin tuttunusa
Bir kez hayır ettinise
Binde bir ise az değil
YUNUS EMRE

Bir ben varım, bir de benden içeri diyen Yunus Emre, dışarda görünen aksine içinde yanan  ateşi bundan daha güzel anlatamazdı.

Yunus öldü diye sela verirler, Ölen beden imiş, aşıklar ölmez.
Bizler kendi değerlerimizi bile çoğu zaman yabancı yazarların karşılaştırmaları ve incelemeleri ile öğreniyoruz. Oysa ilk önce kendi değerlerimiz okuyup anlamalıyız. Daha sonra dünya edebiyatında neler olup bittiğini öğrenmek için eserleri okuyup, mukayese ve tenkit edebiliriz.

Beline kuşak bağlar
Sözleri yürek dağlar
Para toplarken ağlar
Ahir zaman şeyhleri
 
Farzı geriye atar
Nafile oruç tutar
Dini paraya satar
Ahir zaman  şeyhleri
HOCA AHMED YESEVİ

İki büyük mutasavvıf Ahmed  Yesevi ve Yunus Emre, her ikisinden de hikmet okuyoruz. Her iki değerimizin de yiğitlik, doğruluk, vefa gibi gayretleri takdire şayandır.

Prof. Dr. Gürsel Aytaç , karşılaştırmalı edebiyatı  tanımlarken şöyle diyor. İki eserin incelenmesi karşılaştırmalı Edebiyat, KONU AÇISINDAN karşılaştırma, DÜŞÜNCE AÇISINDAN karşılaştırma, BİÇİM AÇISINDAN karşılaştırma. Bunların üçünü de kapsayan edebi tür, çevre, dil, bakış açısı, felsefi açısı, konu, fikir, tema, yazar gibi farklı açılardan karşılaştırmak, eleştirmek, incelemek edebiyat adına büyük kazanımlarımızdır.

Araştırmacılar, çevirmenler, eleştirmenler, karşılaştıranlar dünya edebiyatı adına yazılmış ne varsa hepsi bir diğerini kıyasla öğrenir ve öğretir.